پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است؟!

شاید غمگین و اندوهناک بودم آن دمی که با خود زمزمه می کردم:

The sweet smell of a great sorrow lies over the land

Plumes of smoke rise and merge into the leaden sky

A man lies and dreams of green fields and rivers

But awakes to a morning with no reason for waking

تا آنگاه که پیرمردی با غبار غم قرنها و هزاره ها  و بلکه  ازلها بر روی شانه های وفکر و احساسش در مسیرم قرار گرفت. دیدن پیرمرد حس آشنایی را در من برانگیخت. تو گویی برادهء وجودم در مغناطیس حضور پیرمرد جهت می گرفتند و به صف می شدند.شاید هم این من بودم که چنین توهمی را برای خود می آفریدم که احساس و اندیشه خود غرق حضور پیرمرد کنم.

اما اگر بخواهم از پیرمرد گفته باشم باید اشاره کنم که حتی خودش هم به خاطر نمی آورد که  از زمانی که سفر غرب خود را در امتداد زمان و مکان آغاز نموده است چه مدت زمانی می گذرد. حتی به خاطر نمی آورد که ترس از پوسیدگی ایمان و بوی بد یقین و ایستایی او را واداشته بود که در شناخت خود٬ همان خودی که او را یک مفهوم بیرونی و شرطی شده در ذهن و ادراک آدمی می دانست٬ سفر هزاران کیلومتری خود را با برداشتن تنها یک گام کوچک بیاغازد. سفری نه به قصد رسیدن به جایی که آرامت کند که سفری تنها به قصد سفر. آن زمانی که آرام جانت را تنها در رفتن می دانی و در طریقت .

با خود اندیشیدم: حتی کسانی که " رفتن" را برتر از "ماندن" می یابند در این همیشه رفتنشان و در این طریقتشان می پوسند. آیا؟!

پیرمرد همواره در این رفتنها و در مسیر طریقت با خود زمزمه می کرد: قبل از تولد جهان، چیزی بی شکل و کامل وجود داشت.آرام است و خالی.تنها، تغییر ناپذیر،بی نهایت، حاضرِ ابدی،مادرِ جهان است.چون نام بهتری برایش نمی یابم،آن را “تائو” می نامم….

اما من با خودم فکر می کردم که پیرمرد از کدام جهان صحبت میکند که در این جهان هیچ نوع تولدی در کار نبوده است. حتی هیچ بیگ بنگ و انفجار بزرگی هم در کار نبوده است. جاودانگی یعنی اصل بقای جرم و انرژی. هیچ چیز تغییر ناپذیر و ساکنی در جهان وجود ندارد. میخواستم بگویمش ولی نیرویی مانعم می گشت.

شاید هم پیرمرد بود که از زبان سهراب می گفت: پرده را برداریم، بگذاریم که احساس هوایی بخورد، بگذاریم بلوغ ، زیر هر بوته که می خواهد بیتوته کند، بگذاریم غریزه پی بازی برود ،کفش ها را بکند، و به دنبال فصول از سر گل ها بپرد

و یا هر کجا هستم، باشم، آسمان مال من است، پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است ،چه اهمیت دارد، گاه اگر می رویند، قارچ های غربت؟

به این نوع فلسفه فکر کردم. فلسفه انسانهایی که باورمندند حتی زشتیها و پلشتیهای دنیا زیبا هستند و اصولا زشتی و پلشتی در دنیا موجود نیست و آلودگی تمدن زنگاری است بر روان آدمی و روشنفکری  و تعهد به امور انسانی و پرداختن به مسائلی چون سیاست، عدالت اجتماعی در خور  و شایسته شان نمی باشد.

صدایی در من طنین می افکند:

ِDont help them to bury the light
Don't give in without a fight

ببین پیرمرد چه رنجی می برد وقتی که می دید هوسها و لذتهای انسان و رسیدن به "نظم کلی آفرینش" و کائنات با ابزار قوانین الهی و انسانی محدود گشته اند  و چه شادمان میگشت وقتی که رمانتیسیزم و روسو شامه اش می نواختند.

 فلسفه پیرمرد در طی طریق "طریقت " آن بود که اجازه بده  هر چیز همانطور که هست صورت پذیرد تا بر دنیا چیره شوی.شعور الاهیت را با طبیعت یکسان کن و بند قوانین از روان خود بگسل. آنارشیست شاید.

با خود زمزمه می کردم:

And he talks to the river of lost love and dedication
And silent replies that swirl invitation
Flow dark and troubled to an oily sea
A grim intimation of what is to be

به سخنی از هورکهایمر اندیشیدم که :علم در جوامع نوین انسان را تا حد یک مفهوم زیست شناختی تقلیل می دهد و به دلیل همین بی ارزش شدن انسان در جامعه است که توده ها و روشنفکران ناراضی از وضع موجود ایدئولوژی های متافیزیکی را پیشه کرده اند.

اما وقتی اخمان پیرمرد را بر روانم تصور کردم به خاطر می آورم که: همین هورکهایمر در مقابله با  رویکرد جوامع مدرن به حفظ فردیت ها معتقد است که در دنیای امروزین و در حال دگردیسی مفهوم طبقات اجتماعی در حال رنگ باختن است. دنیای مجازی را بنگر. دنیای تبلیغات، نظام سرمایه سالار . حاکمیت اینترنت و تلویزیون و تبلیغات و دیکتاتوری خرد جمعی را . ببین چگونه با از بین رفتن نقش طبقات اجتماعی به قبایل مدرن و امروزی مشابه قبایل بدویان رسیده ایم.

There's an unceasing wind that blows through this night
And there's dust in my eyes, that blinds my sight

پ.ن: تقدیم به دوستی بی نهایت ارجمند